Rekultywacja terenów w rejonie rzeki Bytomki na obszarze Gminy Zabrze

“Rekultywacja terenów w rejonie rzeki Bytomki na obszarze gminy Zabrze” – w ramach działania 2.2. „Przywracanie terenom zdegradowanym wartości przyrodniczych i ochrona brzegów morskich” priorytetu II „Gospodarka odpadami i ochrona powierzchni ziemi”,

Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013,

Projekt został zrealizowany w okresie 04.06.2012 r do 31.12.2015r.za kwotę 28 865 354,82 zł z czego 85% tj. 24 532 290,16 zł pochodziło z dofinansowania ze środków unijnych z Funduszu Spójności.

W ramach projektu zrekultywowana powierzchnia 10 terenów o łącznej powierzchni ponad 180 ha na terenie Miasta Zabrze: utworzenie miejsc dostępnych dla mieszkańców z możliwością wykorzystania ich w celach edukacyjnych i rekreacyjnych

• Utworzenie w sumie ok. 15 km ciągów pieszo- rowerowych
• Nasadzenia ok. 1 800 szt. drzew oraz 29 000szt. krzewów
• Wyznaczenie ścieżek ekologicznych w oparciu o walory siedliskowe terenu (gatunki ptaków, siedliska, sukcesja flory, miejscowy biotop)
• Wykonanie stanowisk obserwacyjnych, tablic informacyjnych, stacji dydaktycznych
• Wykonanie punktu widokowego
• Stworzenie warunków do rozwoju życia i różnorodności biologicznej.

Przedmiot projektu obejmował nadanie wartości przyrodniczych terenom zdegradowanym i zdewastowanym działalnością przemysłową z tym, że w odniesieniu do niektórych terenów elementem projektu było m.in.:

• usunięcie dzikich składowisk odpadów;
• przeprowadzenie badań podłoża (badania glebowe) wraz z ekochemiczną oceną podłoża gruntowego;
• wymiana gruntów w przypadku stwierdzenia przekroczenia standardów jakości podłoża w warstwie przypowierzchniowej w stosunku do gruntów grupy B

wyznaczenie ścieżek ekologicznych w oparciu o walory siedliskowe terenu (gatunki ptaków, siedliska, sukcesja flory, Rezultaty prac:

• Zrekultywowana powierzchnia 10 terenów o łącznej powierzchni ponad 180 ha na terenie Miasta Zabrze: utworzenie miejsc dostępnych dla Mieszkańców z możliwością wykorzystania ich w celach edukacyjnych i rekreacyjnych
• Utworzenie w sumie ok. 15 km ciągów pieszo- rowerowych
• Nasadzenia ok. 1 800 szt. drzew oraz 29 000szt. krzewów
• Wyznaczenie ścieżek ekologicznych w oparciu o walory siedliskowe terenu (gatunki ptaków, siedliska, sukcesja flory, miejscowy biotop)
• Wykonanie stanowisk obserwacyjnych, tablic informacyjnych, stacji dydaktycznych
• Wykonanie punktu widokowego
• Stworzenie warunków do rozwoju życia i różnorodności biologicznej.

Przedmiot projektu obejmował nadanie wartości przyrodniczych terenom zdegradowanym i zdewastowanym działalnością przemysłową z tym, że w odniesieniu do niektórych terenów elementem projektu było m.in.:

• usunięcie dzikich składowisk odpadów;
• przeprowadzenie badań podłoża (badania glebowe) wraz z ekochemiczną oceną podłoża gruntowego;
• wymiana gruntów w przypadku stwierdzenia przekroczenia standardów jakości podłoża w warstwie przypowierzchniowej w stosunku do gruntów grupy B
• wyznaczenie ścieżek ekologicznych w oparciu o walory siedliskowe terenu (gatunki ptaków, siedliska, sukcesja flory, miejscowy biotop).

Na wszystkich terenach były prowadzone działania rekultywacyjne prowadzące do odnowy przyrodniczej terenów – docelowo wiązało się to z wymianą skażonej warstwy gleby, z nasadzeniami drzew i krzewów oraz wysiewem traw.
Prace te były poprzedzone wywiezieniem odpadów z dzikich wysypisk (zmieszane odpady komunalne) oraz gruzu budowlanego. Na kilku terenach tj. Teren I i II – Nieużytki w Zabrzu
Maciejowe, Teren IV – Zwał hutniczy przy ul. Bytomskiej i ul. Hagera, Teren VII – po byłej koksowni „CONCORDIA” rekultywacja wiązała się z wywiezieniem wierzchniej warstwy podłoża i nawiezieniem nowej – bogatej w humus i próchnicę.
W przypadku następujących terenów tj. Teren III – Wyrobisko po eksploatacji gliny w rejonie Ogrodu Botanicznego oraz Teren VIII – Stawy zapadliskowe w rejonie ul. Tarnopolskiej gdzie występują zbiorniki wodne – brzegi zbiorników zostały obwałowane i zabezpieczone faszyną.
Na terenie VII po byłej koksowni „CONCORDIA” konieczna była bioremediacja mająca na celu usunięcie zanieczyszczeń
ze środowiska gruntowo-wodnego. Projekt zlokalizowany jest na obszarze Miasta Zabrze, w rejonie rzeki Bytomki i obejmuje tereny położone stosunkowo blisko centrum Miasta. W ramach Projektu zostały przywrócone środowisku (z zapewnieniem zrównoważonego rozwoju flory i fauny) tereny wcześniej zdegradowane działalnością człowieka. Rekultywacji poddano następujące tereny na obszarze Miasta Zabrze:

Teren I – nieużytek w Zabrzu Maciejowie (okolice boiska Orlik)- 7,58ha
Teren II – nieużytek w Zabrzu Maciejowie (na północ od ul. Nad Kanałem)- 1,60ha
Teren III – wyrobisko po eksploatacji gliny w rejonie Ogrodu Botanicznego -5,92ha
Teren IV – zwałowisko odpadów hutniczych przy ul. Bytomskiej i Hagera- 19,93ha
Teren V – zwałowisko odpadów wydobywczych – hałda „Ruda”- 40,84ha
Teren VI – zwałowisko odpadów wydobywczych przy ul. Trębackiej- 1,86ha
Teren VII – teren byłej koksowni „Concordii” w rejonie ul. Hagera- 6,76ha
Teren VIII – stawy zapadliskowe w rejonie ul. Tarnopolskiej- 95,40ha.
oraz dwa dodatkowe tereny:
Teren VI A– zwałowisko odpadów wydobywczych przy ul. Trębackiej – 0,6277ha
Teren VII A– teren byłej koksowni „Concordii” w rejonie ul. Hagera – 2,7060 ha
Charakter wykonanych prac ma niewątpliwie ponadlokalny wpływ na środowisko i życie mieszkańców.

Efektem realizacji Projektu, było nadanie zdegradowanym terenom o powierzchni ponad 180 ha wartości przyrodniczych.
W ramach realizacji Projektu zostały zlikwidowane zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt(niebezpieczne urwiska, zanieczyszczenie gleby, niebezpieczne ruiny). Tereny te stanowią obecnie podstawę do rozwoju różnorodności biologicznej. Tereny te służyć będą mieszkańcom przede wszystkim w zakresie rekreacji, edukacji i nawiązaniu więzi międzyludzkich. Zrealizowany projekt pozwoli na kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody i otaczającego go świata. Pozwala na uwolnienie przestrzeni życiowej spod działalności człowieka oraz pozwala na zachowanie systemu ekologicznego. Zrealizowane przedsięwzięcie oprócz funkcji przyrodniczej pełnić będzie również funkcje edukacyjne i społeczne. Trwałość opisywanego przedsięwzięcia szacowana jest na wiele lat.