Przewodnik po budżecie – na co idą Twoje pieniądze?
Informacje podstawowe
1. Finanse jednostki samorządu terytorialnego
2. Główne parametry budżetu miasta Zabrze na 2024 rok
3. Dochody czyli skąd miasto posiada środki finansowe?
4. Wydatki czyli na jakie cele miasto wydaje również Pani / Pana pieniądze?
1. Finanse jednostki samorządu terytorialnego
Budżet miasta jest aktem prawa mającym formę uchwały, w którym ustala się planowane roczne dochody, wydatki oraz przychody i rozchody. Można więc podzielić budżet na stronę wpływów i wypływów. Do pierwszej z nich zalicza się dochody i przychody, natomiast do drugiej wydatki i rozchody.
Dochody budżetowe stanowią prognozę i wyznacza się je na podstawie przewidywanych wpływów zarówno z dochodów własnych miasta (np. podatki, opłaty, czynsze) jak i z wpływów transferowanych z budżetu państwa w formie dotacji czy subwencji.
Wydatki natomiast, oznaczają nieprzekraczalne granice kosztów, które mogą zostać poniesione w celu realizowania zadań. Ukazują one zatem kierunki działania samorządu. Na uwagę jednak zasługuje fakt, iż kierunki wydatków jednostek samorządu terytorialnego są ściśle określone w ustawach ustrojowych (o samorządzie gminnym i powiatowym) oraz innych aktach prawa regulujących poszczególne dziedziny życia społecznego.
Co jednak w sytuacji, gdy chcielibyśmy wydać więcej niż jesteśmy w stanie zgromadzić? Mamy wtedy do czynienia z pojęciem deficytu. Określa to stan naruszenia równowagi budżetowej poprzez ustalenie większych wydatków niż dochodów. Potrzebne są wówczas dodatkowe środki, które określamy mianem przychodów budżetowych. Na ogół pochodzą one z kredytów i pożyczek, czy też z emisji obligacji komunalnych. Są to zatem środki, które kiedyś trzeba będzie zwrócić. Prócz w/w przychodów istnieją również takie, które zwrotowi nie podlegają. Zaliczamy do nich spłaty pożyczek udzielonych z budżetu miasta oraz wpływy pochodzące z nadwyżek na rachunku bankowym.
Odpowiedzią na przychody w budżecie samorządu są rozchody. Są to środki przeznaczone na spłatę wspomnianych pożyczek, kredytów oraz wykup wyemitowanych przez miasto obligacji. Są to również wypłaty związane z udzieleniem pożyczek ze środków publicznych oraz inne operacje finansowe.
Obowiązek skonstruowania budżetu samorządowego w formie uchwały, a także szereg wytycznych co do zawartości i formy prezentowanych danych, określony został w ustawie o finansach publicznych, która stanowi niejako Biblię dla samorządowych finansistów. Ponadto Rada Miasta Zabrze określiła procedurę uchwalania budżetu miasta, wraz z podaniem rodzaju i szczegółowości materiałów, które winny towarzyszyć jego tworzeniu.
Do kompetencji prezydenta należy sporządzenie projektu budżetu, natomiast ostatecznie to Rada Miasta zatwierdza jego kształt poprzez przyjęcie uchwały budżetowej.
Powrót na górę strony2. Główne parametry budżetu miasta Zabrze na 2024 rok
| PLANOWANE DOCHODY | 1.180.829.028 | 1.175.081.943 | PLANOWANE WYDATKI |
| PLANOWANE PRZYCHODY | 63.478.980 | 69.226.065 | PLANOWANE ROZCHODY |
| = | = | ||
| bilansowanie | 1.244.308.008 | 1.244.308.008 |
3. Dochody czyli skąd miasto posiada środki finansowe?
Wykres 1
Struktura dochodów według ważniejszych źródeł w 2024 roku
| LP | Wyszczególnienie | Wartość | Procentowo |
|---|---|---|---|
| A | DOCHODY WŁASNE MIASTA | 423.898.195 | 35,9% |
| I | PODATKI I OPŁATY LOKALNE | 253.415.213 | 21,5% |
| II | DOCHODY Z JEDNOSTEK BUDŻETOWYCH | 42.986.470 | 3,6% |
| III | DOCHODY Z MIENIA | 110.258.315 | 9,3% |
| IV | POZOSTAŁE DOCHODY WŁASNE, W TYM: | 17.238.197 | 1,5% |
| 1 | Wynagrodzenie SP | 2.854.389 | 0,2% |
| 2 | Środki z NFOŚiGW oraz WFOŚiGW | 5.469.000 | 0,5% |
| 3 | Inne | 8.914.808 | 0,8% |
| B | ŚRODKI Z UE BP | 10.711.018 | 0,9% |
| I | FUNDUSZ SPÓJNOŚCI | 3.319.454 | 0,3% |
| II | EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO | 5.023.495 | 0,4% |
| III | INNE | 2.368.069 | 0,2% |
| C | SUBWENCJE | 338.916.309 | 28,7% |
| I | OŚWIATOWA | 287.661.394 | 24,4% |
| II | RÓWNOWAŻĄCA | 17.583.648 | 1,5% |
| III | WYRÓWNAWCZA | 33.671.267 | 2,9% |
| D | UDZIAŁY W PODATKACH | 295.779.560 | 25,0% |
| I | PIT | 270.367.742 | 22,9% |
| II | CIT | 25.411.818 | 2,2% |
| E | DOTACJE | 111.523.946 | 9,4% |
| I | Z BUDŻETU PAŃSTWA | 98.798.343 | 8,4% |
| 1 | zadnia własne | 20.750.824 | 1,8% |
| 2 | zadania zlecone | 77.258.062 | 6,5% |
| 3 | porozumienia | 789.457 | 0,1% |
| II | Z INNYCH JST | 509.042 | <0,1% |
| III | Z FUNDUSZY CELOWYCH | 12.216.561 | 1,0% |
| R A Z E M | 1.180.829.028 | 100,00% |
4. Wydatki czyli na jakie cele miasto wydaje również Pani / Pana pieniądze?
Jeśli Pani / Pan rozlicza się z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych w Urzędzie Skarbowym w Zabrzu, część podatku zasila budżet miasta Zabrze.
Aby sprawdzić jaka część tego podatku dochodowego należna jest miastu Zabrze i na jakie wydatki jest przeznaczana, prosimy wprowadzić swój dochód miesięczny brutto.
Jeśli odprowadza Pani / Pan do Urzędu Miejskiego w Zabrzu podatki i opłaty lokalne (takie jak na przykład podatek od nieruchmomości, podatek od środków transportowych, podatek rolny, podatek leśny, opłatę za gospodarcze korzystanie ze środowiska, opłaty za druki prawa jazdy i tablice rejestracyjne, opłaty za zajęcie pasa drogowego, opłaty za wycięcie drzew i krzewów, opłatę eksploatacyjną, opłaty za koncesje i licencje, opłaty za kartę parkingową i płatne parkowanie — dot. terenów miasta, opłatę targową) wpływy z tych tytułów przeznaczane są w całości na finasnowanie wydatków miasta.
W przypadku opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi całość wpłat przeznaczana jest na wydatki miasta związane z gospodarowaniem odpadami.
Aby sprawdzić na jakie wydatki przeznaczane są te wpływy, prosimy wprowadzić wartość swoich wpłat z tego tytułu w skali roku.
Poniższy kalkulator oblicza kwotę Pani / Pana „wkładu” w budżet miasta Zabrze oraz pokazuje jakie wydatki są dzięki temu dokonywane.
 | Gospodarka komunalna, transport, usługi: |
 | Oświata i wychowanie oraz edukacyjna opieka wychowawcza: |
 | Rodzina, pomoc i opieka społeczna: |
 | Gospodarka mieszkaniowa: |
 | Kultura i sport: |
 | Administracja publiczna: |
 | Obsługa długu publicznego i poręczenia: |
 | Bezpieczeństwo publiczne i ochrona przeciwpożarowa, obrona narodowa: |
 | Ochrona zdrowia: |
| Pozostałe: |
| Różne rozliczenia finansowe: |
Powrót na górę strony
Wielkości budżetowe zamieszczono wg Uchwały Nr LXXVI/1001/23 Rady Miasta Zabrze z dnia 18 grudnia 2023 r. w sprawie budżetu miasta Zabrze na 2024 rok.
* Aby kalkulator działał, należy zezwolić przeglądarce internetowej na uruchamianie skryptów (o braku uruchomienia skryptów świadczy brak liczb w tabeli 3).
W związku z kalkulatorem nie są przetwarzane żadne dane osobowe, w szczególności nie istnieje możliwość przyporządkowania wpisywanych kwot do konkretnej osoby.
Kalkulator rozdziela kwoty należne od Pani / Pana proporcjonalnie do struktury wydatków miasta.
W przypadku kwoty dochodu kalkulator liczy tylko wartość kwoty przekazywanej do budżetu miasta Zabrze jako udział miasta Zabrze w podatku dochodowym od osób fizycznych (rozliczających ten podatek w Urzędzie Skarbowym w Zabrzu) należnym w związku ze świadczeniem jednej umowy o pracę u pracodawcy miejscowego.
Kalkulator nie uwzględnia daniny solidarnościowej.
Kalkulator nie uwzględnia wpłat na Pracownicze Plany Kapitałowe.
Kalkulator nie uwzględnia ulgi dla klasy średniej.
Kalkulator nie uwzględnia ulgi dla rodzin 4+.
Kalkulator nie uwzględnia ulgi dla osób do 26 roku życia.
Należy wskazać, że wartość dochodów miasta Zabrze z tytułu udziału w podatku dochodowym od osób fizycznych jest obliczana na podstawie wskaźników z lat przeszłych i jest sztywna (niezmienna) w poszczególnych miesiącach danego roku. Obliczenia należnego udziału miasta Zabrze w dochodach z podatku dochodowego od osób fizycznych dokonuje się na podstawie Rozdziału 3 Zasady ustalania i gromadzenia dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego Ustawy dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 2267). Oznacza to, że Pani / Pana podwyżka wynagrodzeń w bieżącym roku (czego życzymy!) będzie miała wpływ na dochody miasta Zabrze dopiero w kolejnych latach.
Wykorzystano zdjęcie dodane przez Gosia K: https://www.pexels.com/pl-pl/zdjecie/19707710/