Barbórka na liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego
21 kwietnia w Łaźni Łańcuszkowej Sztolni Królowa Luiza w Zabrzu tzw. depozytariusze Barbórki podpisali wniosek o wpis tego zwyczaju na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. To pierwszy krok, który ma na celu zachowanie tradycji i obyczajów barbórkowych dla przyszłych pokoleń.
Miasto Zabrze oraz Muzeum Górnictwa Węglowego, działając w imieniu depozytariuszy, zorganizowało konferencję pn. „Dziedzictwo niematerialne – lokalna tożsamość – wspólne dziedzictwo”, w której uczestniczyli przedstawiciele grup kultywujących obchody Barbórki: górnicy kopalń węgla kamiennego, właściciele, dyrekcje i zarządy kopalń węgla, administracja górnicza, duchowieństwo, związki zawodowe skupiające górników kopalń węgla kamiennego, stowarzyszenia, organizacje i samorządy lokalne miejscowości w których istnieje lub istniało górnictwo. Konferencja odbyła się pod patronatem Krzysztofa Tchórzewskiego, ministra energii. Wzięli w niej udział m.in. Małgorzata Mańka-Szulik, prezydent Zabrza, Grzegorz Tobiszowski, wiceminister energii, arcybiskup Wiktor Skworc, metropolita katowicki, Piotr Pyzik, poseł na Sejm RP, Urszula Koszutska, radna sejmiku Województwa Śląskiego.
Uroczystości zainaugurowano mszą świętą odprawioną przez księdza arcybiskupa w kaplicy św. Barbary w kopalni Guido. 170 metrów pod ziemią, gdzie znajduje się ekspozycja dotycząca patronki górników. W kaplicy odbywają się cykliczne msze z okazji Barbórki oraz okolicznościowe występy orkiestr górniczych.
Następnie w Łaźni Łańcuszkowej Sztolni Królowa Luiza kontynuowano konferencję. Na temat dziedzictwa niematerialnego rozmawiali: prof. dr hab. Wojciech Świątkiewicz i dr Kinga Czerwińska z Uniwersytetu Śląskiego, Adam Kowalski z Regionalnego Instytutu Kultury oraz Agata Mucha z Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Kolejnym punktem było spotkanie depozytariuszy, a więc prezentacja wniosku o wpisanie obchodów Barbórki na krajowa listę niematerialnego dziedzictwa i dyskusja na ten temat. Zwieńczeniem było uroczyste podpisanie przez wybranych przedstawicieli depozytariuszy uzgodnionego wniosku i deklaracji zgody na nominację do wpisu na krajowa listę niematerialnego dziedzictwa obchodów Barbórki.
We wniosku przeczytać możemy m.in.: Barbórka jest zwyczajem dorocznym, obyczajem świątecznym grupy zawodowej górników węgla kamiennego na Górnym Śląsku praktykowanym od początku XIX wieku do chwili obecnej. Obchodzona 4 grudnia, w dniu wspomnienia św. Barbary, wpisała się w przestrzeń kulturową górników dzięki przekazom pokoleniowemu i środowiskowemu. Stanowi nieodłączny element górniczej tożsamości pielęgnowany przy współudziale właścicieli, dyrekcji i zarządów kopalń, lokalnego Kościoła oraz stowarzyszeń, których przedstawiciele są aktywnymi uczestnikami obchodów. Uczestnictwo w uroczystościach daje górnikom nie tylko poczucie wspólnoty, ale także godności zawodowej, bowiem Barbórka ma wymiar zarówno duchowy jak i zawodowy. Charakteryzuje się więc silnymi walorami wspólnototwórczymi. Jest to szczególnie ważne dla pracowników kopalń węgla kamiennego, bowiem od okresu gwałtownej industrializacji, od ok. 1850 r. do lat 70. XX w. liczebność wspólnoty opierała się w znacznym stopniu na ruchach migracyjnych. Wspólne świętowanie wspomagało zarówno włączenie się w zasięg wartości charakteryzujących tę grupę a także wspierało kształtowanie się więzi międzyludzkich, co w przypadku górników stale przebywających w warunkach zagrożenia życia jest niezmiernie istotne.
Tego samego dnia arcybiskup Wiktor Skworc, metropolita katowicki poświęcił Sztolnię Królowa Luiza, którą już niedługo turyści będą mogli przepłynąć łodziami pod samym centrum Zabrza. Przy okazji sobotnich uroczystości zorganizowana została pierwsza oficjalna przeprawa łodziami.
